Wanhopig door pijn, maar toch telkens de eenheid met God ervaren. Carine Philipse geeft in haar onlangs verschenen boek een indrukwekkend getuigenis van wat Gods Geest teweeg kan brengen in mensen.
Getuigenis van een mystiek proces - recensie in het Friesch Dagblad, 17 september 2013, door Kick Bras
‘Op 1 januari 2003 zat ik aan de keukentafel om een kerkdienst voor te bereiden voor Epifanie, de doop in de Jordaan. Toen werd ik overvallen door een hevige ervaring van eenheid met God. En dat heeft een paar uur geduurd. Het was gewoon extatisch. Totaal extatisch. Ik was er zelf op een gegeven moment niet meer. Alleen de eenheid was er nog, de eenheid met God.’
Zo vertelt Carine Philipse aan haar geestelijk begeleider Hein Blommestijn op de dvd die gevoegd is bij haar boek Jij zingt in mij Jouw naam, dat onlangs verscheen bij Discovery Books in Leeuwarden. Het is een bloemlezing uit haar dagboek van 1 januari 2003 tot 20 mei 2005.
De ervaring die ze beschrijft, bracht een heel sterk mystiek proces op gang en dit boek is daarvan de weerslag. Het bevat pogingen om het onzegbare onder woorden te brengen: hoe God zich in haar diepste wezen manifesteert en haar steeds meer omvormt. Haar reacties op deze goddelijke inwerking verwoordt zij in poëtische teksten, die meestal gebeden zijn. Maar ook in doordenking van wat er met haar gebeurt en wat dit voor haar betekent. Daarbij laat zij zich begeleiden door meerdere theologen die begrip hebben voor de weg die zij gaat en haar helpen te onderscheiden waarop het aankomt.
Fascinerend
Het geheel vormt een authentiek getuigenis van wat Gods Geest teweeg kan brengen, nog steeds, ook in mensen van de eenentwintigste eeuw. Het is een fascinerend verhaal, en ook wel bijzonder. Zulke teksten zijn er niet zoveel. De schrijfster vertelt op de dvd dat zij met het publiceren van deze heel persoonlijke ervaringen en reflecties anderen kan inspireren om af te dalen naar de laag waar God in hen werkt. ‘Wat ik geschreven heb, was niet van mij. Dat hele mystieke proces is niet van mij geweest, maar alleen van God en het is ook niet de bedoeling geweest dat ik het voor mij alleen hield, maar dat ik het zou doorgeven aan anderen zodat ook zij in aanraking zouden komen met God.’
Carine Philipse komt uit een remonstrants milieu en had als kind al een opmerkelijke belangstelling voor religie. Zij besloot theologie te gaan studeren en heeft vele jaren gewerkt als ziekenhuispredikant. Daarbij werd zij in toenemende mate gehinderd door hevige hoofdpijn en oorsuizingen die het gevolg waren van verkeerd medicijngebruik. Zij had gaandeweg de wereld leren kennen van de oosters-orthodoxe spiritualiteit van het gebed en de iconen en voelde zich in toenemende mate innig verbonden met God. Voor haarzelf volkomen onverwacht verbrak haar partner hun jarenlange relatie, en in die periode van grote kwetsbaarheid kwam die grote doorbraak van 1 januari 2003.
Volkomen overgave
Onder invloed van deze ervaring schrijft zij in stamelende verwoordingen een extatische belijdenis die tevens een gebed is van volkomen overgave. En in de jaren daarna herhalen zich dergelijke ervaringen en grijpen zij steeds dieper in haar leven in. De teksten getuigen van volkomen eenheid met God, die zij in zichzelf ervaart maar ook in alles om zich heen. Deze eenheidservaring schenkt haar een diepe vrede en extatische vreugde. Zij voelt zich op zulke momenten helemaal opgegaan in God, helemaal vrij van zichzelf. Gaandeweg blijkt echter, dat deze ervaringen een omvormingsproces op gang brengen waarin zij op een steeds dieper niveau wordt uitgedaagd om zichzelf helemaal uit handen te geven. Alle zekerheden los te laten en in een louter vertrouwen met lege handen voor God te staan. Steeds intenser ervaart zij ook, dat zij dit niet zelf kan, maar dat God alles in haar moet doen, en dat zij door zich hieraan volledig over te geven sterft aan haar eigen ik.
Een jaar later ervaart zij een point of no return. Zij noemt dit ‘de mystieke dood’. God heeft haar ontnomen aan zichzelf. Haar fysieke klachten zijn intussen groter geworden. Haar hoofdpijn en oorsuizingen maken dat zij harde geluiden niet meer kan verdragen. Maar zij aanvaardt deze realiteit vanuit het besef dat de Eeuwige ook aanwezig is in de pijn en belemmeringen die dit met zich meebrengt. Zo leert zij des te voller te leven zonder zekerheden, enkel in vertrouwen op Gods grondeloze liefde. In de jaren na de periode die dit dagboek beschrijft, is haar gezondheid dermate achteruit gegaan dat zij niet meer kan werken en haar huis vrijwel niet meer kan verlaten. Zoals zij zegt in het gesprek met Hein Blommestijn:
‘Ik ben natuurlijk zo nu en dan wanhopig door de pijn en denk hoe moet het verder, en dat zijn gewone menselijke gevoelens, maar de eenheid met God ervaar ik voortdurend. En ik geloof dat God van mij vraagt een houding van vergeving en aanvaarding van wat er is. Pijn en lijden brengen mij terug tot de essentie: God en Gods liefde. En daar schrijf ik ook over: hoe is het om met zoveel pijn, en de angst die dat ook met zich meebrengt, te moeten leven en dan toch telkens die eenheid met God te mogen ervaren.’ Dit indrukwekkende getuigenis zal zeker vragen oproepen. Het lijkt volkomen in strijd met de rationele cultuur van onze dagen met zijn nadruk op menselijke autonomie. Deze primaire uitingen van een heel indringend proces lijken soms te heftig, te eenzijdig, te ondoordacht. Zo kan men vragen stellen bij het verlangen om zichzelf helemaal te kunnen verliezen in God. Maar men moet begrijpen dat een dergelijke intense ervaring van Gods inwerking in het eigen diepste wezen ook juist het gevaar van een grote egocentriciteit met zich meebrengt. Men kan zozeer opgaan in de eigen ervaringen, en daar zo verslaafd aan raken, dat de wereld om je heen totaal uit beeld verdwijnt en God eigenlijk slechts een instrument wordt voor narcistische genoegdoening.
Worsteling
Juist daarom roept een authentiek mystiek proces een intense worsteling op om zichzelf met huid en haar over te geven aan de wil en het werk van de Eeuwige. Om zich niet vast te klampen aan eigen ervaringen, maar ook door perioden van leegte, pijn en angst heen, te durven vertrouwen op de eenheid met God. In een indrukwekkend gedicht waarvan ik een klein fragment citeer verwoordt Carine dit zo:
Daarom is zij ook
niet meer afhankelijk
van het ervaren
van de eenheid met Hem.
Zij weet
dat zij één is
met Hem
en dat
is haar genoeg.
Het is fascinerend om dit mystieke proces ruim twee jaar te kunnen volgen en te zien hoe de uiterste concentratie op het innerlijk proces uiteindelijk leidt tot een verdiepte relatie met medemensen en met de wereld om haar heen. Zo is dit boek een inspirerend getuigenis van een mens die gedreven is door de goddelijke Geest. Zo’n getuigenis raakt aan ons diepste verlangen. Het is precair om dit te publiceren. Maar voor wie het met eerbied en respect leest, kan het een wegwijzer zijn. Zulke lezers wens ik het toe.
……………………………………………………………………………………………..
Kick Bras is predikant en deskundige op het terrein van de mystiek